Αναφορικές Προτάσεις

Αναφορικές προτάσεις

Οι αναφορικές προτάσεις εισάγονται με:

1. αναφορικές αντωνυμίες: ο οποίος, όσος, ό,τι, οτιδήποτε, όποιος κλπ.
2. αναφορικά επιρρήματα: όπου, οπουδήποτε, όπως, καθώς, οπωσδήποτε, όποτε, οποτεδήποτε κλπ.

Ανάλογα με τον συντακτικό τους ρόλο διακρίνονται σε:

1. Επιθετικές  (εξαρτημένες) όταν προσδιορίζουν ένα ουσιαστικό. Έβαλε στο ψυγείο το φαγητό που του περίσσεψε.
2. Ονοματικές – ελεύθερες όταν παίζουν το ρόλο Υποκειμένου, Αντικειμένου ή κατηγορούμενου. Όποιος βιάζεται σκοντάφτει. Έφαγαν ό,τι βρήκαν μπροστά τους. Στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις.
3. Επιρρηματικές – ελεύθερες όταν παίζουν το ρόλο επιρρηματικού προσδιορισμού:
• Αιτιολογικές: Ευχαρίστησε το θεό που σώθηκε. (=επειδή)
• Τελικές: Θέλω μια νοσοκόμα που να φροντίζει τη γιαγιά. (=για να)
• Αποτελεσματικές: Έφτιαξα ένα φαγητό που να γλύφεις τα δάχτυλά σου. (=τέτοιο ώστε)
• Υποθετικές: Όποιος πεθάνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει. (=αν)
• Εναντιωματικές: Ό,τι κι αν σου πει, μην τον πιστέψεις.
• Παρομοιαστικές: (όπως, καθώς, σαν να). Κλαίει με το παραμικρό, όπως κάνουν τα μικρά παιδιά.
• Τοπικές: Σταματούσαμε όπου βρίσκαμε νερό.
• Χρονικές: Να έρθεις όποτε θέλεις.
• Τροπικές: Να φέρεσαι όπως πρέπει.
• Ποσοτικές: Προσπάθησα όσο περισσότερο μπορούσα.

Επιθετικές Αναφορικές Προτάσεις

Εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες: ο οποίος, η οποία, το οποίο, που

Διακρίνονται σε:

Προσδιοριστικές, όταν αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα στο νόημα του όρου τον οποίο προσδιορίζουν και αν παραλειφθούν δημιουργείται ασάφεια ή το νόημα αλλάζει. ΔΕΝ χωρίζονται με κόμμα.

Θα μας μείνει αξέχαστη η δύση που είδαμε χθες.

Προσθετικές ή παραθετικές, όταν δεν αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα στο νόημα του όρου που προσδιορίζουν και αν παραλειφθούν δεν αλλάζει το νόημα. Μια τέτοια πρόταση αποτελεί παράθεση και χωρίζεται πάντα με κόμμα

Η μητέρα μου, που ενδιαφέρεται για την υγεία μου, με υποχρέωσε να φορέσω χοντρό μπουφάν.

Ποιες από τις παρακάτω αναφορικές προτάσεις είναι προσδιοριστικές και ποιες προσθετικές (παραθετικές). Να βάλετε κόμματα όπου χρειάζεται.

1. Οι βροντές που ακούγονταν από μακριά προμηνούσαν καταιγίδα.
2. Επιτέλους ήρθε η βροχή που περίμεναν με αγωνία οι γεωργοί.
3. Η Καλλιόπη που φιλοξενούμε σπίτι μας θα μας φύγει αύριο.
4. Ο παππούς μου που έχει πολεμήσει στον πόλεμο του ’40 παίρνει ακόμη μέρος στις παρελάσεις.
5. Τα γαλλικά που τα έμαθα από νωρίς με βοήθησαν πολύ στην καριέρα μου.
6. Το βιβλίο που διαβάζω αυτές τις μέρες είναι συγκλονιστικό.
7. Ο Αλέκος που καθόταν στην άκρη της πλατείας δεν έβλεπε όλους τους ηθοποιούς.
8. Ο μαέστρος παρατήρησε αυστηρά τη χορωδό που φαλτσάρισε.
9. Οι Μούσες που κατοικούσαν στα Πιέρια ήταν εννιά.
10. Το σημειωματάριο που μου χάρισε η Αντωνία ήταν χρυσόδετο.

Η αναφορική αντωνυμία ο οποίος

• Συμφωνεί με το όνομα που προσδιορίζει σε γένος και αριθμό.

• Η πτώση της είναι ανάλογη με το συντακτικό της ρόλο μέσα στην πρόταση: σε ονομαστική αν είναι Υποκείμενο (οι μετανάστες οι οποίοι εργάζονται στην Ευρώπη συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη),  σε αιτιατική, αν είναι Αντικείμενο (Η συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης, την οποία αρχίσαμε χθες, είχε πολύ ενδιαφέρον.), σε γενική, αν είναι ονοματικός προσδιορισμός (Οι Ευρωπαίοι πολίτες των οποίων τα δικαιώματα παραβιάζονται μπορούν να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.)

• Όταν μια σύνθετη ονοματική φράση προσδιορίζεται από μια αναφορική πρόταση, η χρήση της αντωνυμίας ο οποίος συνήθως βοηθάει περισσότερο από το που, για να καταλάβουμε σε ποιο από τα ονόματα αποδίδεται ο προσδιορισμός.

Τα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν στην Ευρώπη….

(τα παιδιά γεννήθηκαν στην Ευρώπη ή οι μετανάστες;)

Τα παιδιά των μεταναστών τα οποία γεννήθηκαν στην Ευρώπη….

Να αντικατασταθεί το που με άλλο αναφορικό εμπρόθετο ή απρόθετο:

1. Τα επιχειρήματα που στηρίχτηκε ο δικηγόρος δεν ήταν πειστικά.
2. Να η τράπεζα που πήραμε το δάνειο.
3. Αυτό είναι το κατάστημα που αγόρασα τον υπολογιστή.
4. Ο τρόπος που περπατά δείχνει αρχοντιά.
5. Στη σχολή που θα φοιτήσω διδάσκονται ενδιαφέροντα μαθήματα.
6. Το πλοίο που θα ταξιδέψω σηκώνει άγκυρα σε μια ώρα.
7. Η υπόθεση που μας έλεγες δεν είχε μεγάλο ενδιαφέρον.
8. Δεν μου αρέσει ο τρόπος που φέρεσαι.
9. Έχασα το μολύβι που θα έγραφα τις σημειώσεις.
10. Το μάθημα που θα διαγωνιστούμε είναι εύκολο.
11. Η μητέρα, που συζήτησα το θέμα, συμφώνησε.

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω αναφορικές προτάσεις ως ονοματικές ή επιρρηματικές:

1. Θύμωσε πολύ που δεν του τηλεφώνησε.
2. Πες μας ό,τι ξέρεις για το επεισόδιο.
3. Χρειαζόμαστε κάποιον που να μας δείξει το δρόμο.
4. Όπου γύριζες συναντούσες άντρες, γυναίκες, παιδιά.
5. Φώναξε τόσο δυνατά, που τον άκουσα από μακριά.
6. Όσοι τέλειωσαν μπορούν να φύγουν.
7. Μας διηγήθηκε το περιστατικό, όπως έγινε.
8. Τα παιδιά μου είναι ό,τι πολυτιμότερο έχω.
9. Λυπάμαι που δεν μπορώ να βοηθήσω.
10. Μου είχε απόλυτη εμπιστοσύνη, ό,τι κι αν έκανα το έβρισκε καλό.

Να βρείτε τις αναφορικές προτάσεις και να αναγνωρίσετε τον συντακτικό τους ρόλο:

1. Όποιος έχει τα γένια έχει και τα χτένια.
2. Έγινε στη ζωή του ό,τι σχεδίαζε από μικρός.
3. Μάζεψαν όσα μήλα είχαν πέσει κάτω.
4. Το χωριό από το οποίο κατάγομαι είναι ορεινό.
5. Να φάτε όσο φαγητό θέλετε.
6. Κάθισε στο θρανίο όποιου συμμαθητή σου θέλεις.
7. Μπορείς να διαλέξεις οτιδήποτε σου αρέσει.
8. Η βοήθεια που μας προσέφερε ήταν πολύτιμη.
9. Μην πιστεύεις όσα λέει.
10. Έχει ένα παιδί που σπουδάζει στο εξωτερικό.
11. Να αγαπάς τη δουλειά που κάνεις.
12. Έκανε ό,τι μπορούσε για να μας βοηθήσει.

Να αναγνωρίσετε το είδος των επιρρηματικών ελεύθερων προτάσεων.

1. Ζητάω ένα υπάλληλο που να χειρίζεται τον υπολογιστή.
2. Εξαφανίστηκε, σα να άνοιξε η γη και τον κατάπιε.
3. Θα πάμε όπου θέλετε εσείς.
4. Είναι άνθρωπος ολιγαρκής, που μπορεί να ζήσει με το τίποτα.
5. Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, θα τον βρεις από κάτω.
6. Θέλω ένα αυτοκίνητο που να το χρησιμοποιώ στη δουλειά μου.
7. Όπως έστρωσες θα κοιμηθείς.
8. Στο τέλος τα έβαλε μαζί μου, που τον προειδοποίησα.
9. Δούλευε όσο πιο σκληρά μπορούσε.
10. Αυτό δεν είναι επάγγελμα που να σου εξασφαλίζει τα αναγκαία.
11. Χτυπούσε το κουδούνι μας ό,τι ώρα ήθελε.
12. Όποιος δεν έρθει μαζί μας, θα το μετανιώσει.