Παθητικοί Χρόνοι - Θεωρία

παθητικός μέλλοντας και αόριστος α΄

Παθητικός μέλλοντας α΄ Για να σχηματίσουμε τον παθητικό μέλλονται χρησιμοποιούμε:  το θέμα (λυ)+το πρόσφυμα (θη)+την κατάληξη του μέσου μέλλοντα (σομαι) Οριστική Ευκτική Απαρέμφατο Μετοχή λυ-θή-σομαι λυ-θή-σῃ λυ-θή-σεται λυ-θη-σόμεθα λυ-θή-σεσθε λυ-θή-σονται λυ-θη-σοίμην λυ-θή-σοιο λυ-θη-σοιτο λυ-θη-σοίμεθα λυ-θή-σοισθε λυ-θή-σοιντο λυ-θή-σεσθαι λυ-θη-σόμενος λυ-θη-σομένη λυ-θη-σόμενον Παθητικός αόριστος α΄ Για να σχηματίσουμε τον παθητικό αόριστο χρησιμοποιούμε:  την αύξηση (ε)+το θέμα (λυ)+το πρόσφυμα (θη)+τις καταλήξεις του παθητικού αορίστου Οριστική Υποτακτική Ευκτική Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή ἐ-λύ-θην ἐ-λύ-θης ἐ-λύ-θη ἐ-λύ-θημεν ἐ-λύ-θητε ἐ-λύ-θησαν λυ-θῷ λυ-θῇς λυ-θῇ λυ-θῷμεν λυ-θῇτε λυ-θῷσι λυ-θείην λυ-θείης λυ-θείη λυ-θεῖμεν λυ-θεῖτε λυ-θεῖεν λύ-θη-τι λυ-θή-τω λύ-θη-τε λύ-θέ-ντων λυ-θῆ-ναι λυ-θείς λυ-θεῖσα λυ-θέν

Β' παθητικός μέλλοντας και αόριστος

1.  Από τον παθητικό μέλλοντα και τον παθητικό αόριστο πολλών ρημάτων λείπει το θ του προσφύματοςθη και θε και έτσι οι χρόνοι αυτοί σχηματίζονται μόνο με το προσφυμα η ή ε: γραφ-ή-σομαι ( αντίγραφ-θή-σομαι) ἐγράφ-η-ν (αντί ἐγράφ-θη-ν) γραφ-έ-ντων (αντί γραφ-θέ-ντων)

2.  Οι χρόνοι αυτοί λέγονται παθητικός μέλλοντας β' και παθητικός αόριστος β'.

ΚΛΙΣΗ. Οι δεύτεροι αυτοί χρόνοι κλίνονται, όπως οι πρώτοι (δηλαδή, όπως οι παθητικοί μέλλοντες καιαόριστοι των φωνηεντολήκτων ρημάτων χωρίς όμως το θ των προσφυμάτων θη ή θε) με μόνη τη διαφορά ότιο παθητικός αόριστος β' έχει στο β' ενικό πρόσωπο της προστα­κτικής κατάληξη -θι: γράφη-θι.

 Ποιητικό αίτιο και παθητική σύνταξη

Ποιητικό αίτιο λέγεται ο προσδιορισμός, που δηλώνει κυρίως πρόσωπο και πιο σπάνια πράγμα από τοοποίο παθαίνει κάτι [καλό ή κακό] το υποκείμε­νο ενός ρηματικού τύπου, όταν ο τύπος αυτός είναιπαθητικής διάθεσης [σημασίας], όπως: διδάσκομαι, μισοῦμαι, πέμπομαι, λύομαι, παιδεύομαι, πάσχω,θνήσκω κ.λπ.

•     Το ποιητικό αίτιο στα νεοελληνικά μεταφράζεται με την από + αιτιατική.

Πολλοί κατεκόπησαν ὑπό τῶν βαρβάρων [= πολλοί σκοτώθηκαν από τους βαρβά­ρους],

Εκφορά του ποιητικού αιτίου

Το ποιητικό αίτιο εκφέρεται:

1.  Με γενική και με μια από τις προθέσεις: ὑπό, ἀπό, ἐκ, παρά, πρός και κυρίως με την ὑπό , όποιουχρόνου κι αν είναι το ρήμα.

Καλλίξενος μισούμενος ὑπό πάντων λιμῷ ἀπέθανε [= ο Καλλίξενος, επειδή ήταν μισητός από όλους, πέθανε εξαιτίας πείνας],

Ἐπράχθη  οὐδέν ἀπό τῶν τυράννων ἔργον ἀξιόλογον [= κανένα έργο αξιόλογο δενέγινε από τους τυράννους]

 2.   Με δοτική προσώπου συνήθως, όταν το ρήμα είναι χρόνου παρακειμένου ή υπερσυντελίκου ήτετελεσμένου μέλλοντα, και πιο σπάνια, όταν το ρήμα είναι χρόνου ενεστώτα ή παρατατικού ή μέλλοντα ή αορίστου.

•     Η δοτική του ποιητικού αιτίου, όταν δηλώνει πρόσωπο, λέγεται και δοτική του ενεργούντοςπροσώπου.

Ταῦτα ὡμολόγητο  ὑμῖν τε καί σοί [= αυτά είχαν γίνει αποδεκτά και από μας και από σένα],

 ΠΡΟΣΕΞΕ.   Με τους συντελικούς χρόνους το ποιητικό αίτιο εκφέρεται και με γενι­κή + τις προθέσεις[δηλ. με εμπρόθετο προσδιορισμό].

 3.  Με δοτική προσώπου μόνο κοντά στα ρηματικά επίθετα σε -τέος.

 Διαβατέος ἐστίν ἡμΐν ὁ ποταμός [= πρέπει να περαστεί από μας το ποτάμι ή πρέ­πει να περάσουμε εμείς το ποτάμι].

 Ταῦτα ἡμῖν ποιητέα [= αυτά πρέπει να γίνουν από μας ή εμείς πρέπει να κάνου­με αυτά],

 4. Με δοτική κοντά στα ρηματικά επίθετα σε -τος, αλλά και με γενική με τις προθέ­σεις: ἀπό, ἐκ, παρά,πρός και κυρίως με την ὑπό .

Οὐ θεατός ἡμῖν ἐστι [= δεν είναι θεατός από μας].

Μετάπεμπτος ὑπό Κύρου ἦν [= είχε πάρει πρόσκληση από τον Κύρο]

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ

Η ενεργητική σύνταξη μπορεί να μετατραπεί σε παθητική, οπότε συμβαίνουν οι εξής μεταβολές:

1.   Το ρήμα από ενεργητικό μεταβάλλεται σε παθητικό στον ίδιο χρόνο και στην ίδια έγκλιση.

2.   Το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο στο παθητικό ρή­μα.

3.   Στα αντικείμενα των ενεργητικών ρημάτων παρατηρούνται τα εξής:

α. Όταν το ρήμα είναι μονόπτωτο, το αντικείμενο γίνεται υποκείμενο στο παθη­τικό ρήμα.

β. Όταν το ρήμα είναι δίπτωτο [με δύο αιτιατικές ή με αιτιατική + γενική ή με αι­τιατική + δοτική],υποκείμενο στο παθητικό ρήμα γίνεται μόνο το άμεσο αντι­κείμενο. Το έμμεσο παραμένει αντικείμενοκαι στο παθητικό ρήμα διατηρώ­ντας την πτώση του.

γ. Όταν το ρήμα είναι δίπτωτο και συντάσσεται με δύο αιτιατικές και η μία είναι κατηγορούμενο στηνάλλη, τότε και οι δύο αιτιατικές μετατρέπονται σε ονομα­στικές και είναι η μια υποκείμενο τουπαθητικού ρήματος και η άλλη κατηγο­ρούμενο στο υποκείμενο.