παθητικός μέλλοντας και αόριστος α΄
|
Παθητικός μέλλοντας α΄
Για να σχηματίσουμε
τον παθητικό μέλλονται χρησιμοποιούμε:
το θέμα (λυ)+το
πρόσφυμα (θη)+την κατάληξη του μέσου μέλλοντα (σομαι)
Παθητικός αόριστος α΄
Για να σχηματίσουμε
τον παθητικό αόριστο χρησιμοποιούμε:
την αύξηση
(ε)+το θέμα (λυ)+το πρόσφυμα (θη)+τις καταλήξεις του παθητικού αορίστου
|
Β' παθητικός μέλλοντας και αόριστος
1. Από τον παθητικό μέλλοντα και τον παθητικό αόριστο πολλών ρημάτων λείπει το θ του προσφύματοςθη και θε και έτσι οι χρόνοι αυτοί σχηματίζονται μόνο με το προσφυμα η ή ε: γραφ-ή-σομαι ( αντίγραφ-θή-σομαι)
ἐγράφ-η-ν (αντί ἐγράφ-θη-ν) γραφ-έ-ντων (αντί γραφ-θέ-ντων)
2. Οι χρόνοι αυτοί λέγονται παθητικός μέλλοντας β' και παθητικός αόριστος β'.
ΚΛΙΣΗ. Οι δεύτεροι αυτοί χρόνοι κλίνονται, όπως οι πρώτοι (δηλαδή, όπως οι παθητικοί μέλλοντες καιαόριστοι των φωνηεντολήκτων ρημάτων χωρίς όμως το θ των προσφυμάτων θη ή θε) με μόνη τη διαφορά ότιο παθητικός αόριστος β' έχει στο β' ενικό πρόσωπο της προστακτικής κατάληξη -θι: γράφη-θι.
Ποιητικό αίτιο και παθητική σύνταξη
Ποιητικό αίτιο λέγεται ο προσδιορισμός, που δηλώνει κυρίως πρόσωπο και πιο σπάνια πράγμα από τοοποίο παθαίνει κάτι [καλό ή κακό] το υποκείμενο ενός ρηματικού τύπου, όταν ο τύπος αυτός είναιπαθητικής διάθεσης [σημασίας], όπως: διδάσκομαι, μισοῦμαι, πέμπομαι, λύομαι, παιδεύομαι, πάσχω,θνήσκω κ.λπ.
• Το ποιητικό αίτιο στα νεοελληνικά μεταφράζεται με την από + αιτιατική.
Πολλοί κατεκόπησαν ὑπό τῶν βαρβάρων [= πολλοί σκοτώθηκαν από τους βαρβάρους],
Εκφορά του
ποιητικού αιτίου
Το ποιητικό αίτιο εκφέρεται:
1. Με γενική και με μια από τις προθέσεις:
ὑπό, ἀπό, ἐκ, παρά, πρός και κυρίως με την ὑπό , όποιουχρόνου κι αν είναι το ρήμα.
Καλλίξενος μισούμενος ὑπό πάντων λιμῷ
ἀπέθανε [= ο Καλλίξενος, επειδή ήταν μισητός από όλους, πέθανε εξαιτίας πείνας],
Ἐπράχθη οὐδέν ἀπό τῶν τυράννων ἔργον ἀξιόλογον [= κανένα έργο αξιόλογο δενέγινε από τους τυράννους]
2. Με δοτική προσώπου συνήθως, όταν το ρήμα είναι χρόνου παρακειμένου ή υπερσυντελίκου ήτετελεσμένου μέλλοντα, και πιο σπάνια, όταν το ρήμα είναι χρόνου ενεστώτα ή παρατατικού ή μέλλοντα ή αορίστου.
• Η δοτική του ποιητικού αιτίου, όταν δηλώνει πρόσωπο, λέγεται και δοτική του ενεργούντοςπροσώπου.
Ταῦτα ὡμολόγητο ὑμῖν τε καί σοί [= αυτά είχαν γίνει αποδεκτά και από μας και από σένα],
ΠΡΟΣΕΞΕ. Με τους συντελικούς χρόνους το ποιητικό αίτιο εκφέρεται και με γενική + τις προθέσεις[δηλ. με εμπρόθετο προσδιορισμό].
3. Με δοτική προσώπου μόνο κοντά στα ρηματικά επίθετα σε -τέος.
Διαβατέος ἐστίν ἡμΐν ὁ ποταμός [= πρέπει να περαστεί από μας το ποτάμι ή πρέπει να περάσουμε εμείς το ποτάμι].
Ταῦτα ἡμῖν ποιητέα [= αυτά πρέπει να γίνουν από μας ή εμείς πρέπει να κάνουμε αυτά],
4. Με δοτική κοντά στα ρηματικά επίθετα σε -τος, αλλά και με γενική με τις προθέσεις: ἀπό, ἐκ, παρά,πρός και κυρίως με την ὑπό .
Οὐ θεατός ἡμῖν ἐστι [= δεν είναι θεατός από μας].
Μετάπεμπτος ὑπό Κύρου ἦν [= είχε πάρει πρόσκληση από τον Κύρο]
ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ
Η ενεργητική σύνταξη μπορεί να μετατραπεί σε παθητική, οπότε συμβαίνουν οι εξής μεταβολές:
1. Το ρήμα από ενεργητικό μεταβάλλεται σε παθητικό στον ίδιο χρόνο και στην ίδια έγκλιση.
2. Το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο στο παθητικό ρήμα.
3. Στα αντικείμενα των ενεργητικών ρημάτων παρατηρούνται τα εξής:
α. Όταν το ρήμα είναι μονόπτωτο, το αντικείμενο γίνεται υποκείμενο στο παθητικό ρήμα.
β. Όταν το ρήμα είναι δίπτωτο [με δύο αιτιατικές ή με αιτιατική + γενική ή με αιτιατική + δοτική],υποκείμενο στο παθητικό ρήμα γίνεται μόνο το άμεσο αντικείμενο. Το έμμεσο παραμένει αντικείμενοκαι στο παθητικό ρήμα διατηρώντας την πτώση του.
γ. Όταν το ρήμα είναι δίπτωτο και συντάσσεται με δύο αιτιατικές και η μία είναι κατηγορούμενο στηνάλλη, τότε και οι δύο αιτιατικές μετατρέπονται σε ονομαστικές και είναι η μια υποκείμενο τουπαθητικού ρήματος και η άλλη κατηγορούμενο στο υποκείμενο.
